DİL: İnsanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları ses ve işaretlerin tümüne DİL denir.
ANADİL: Ailemizden ve yakın çevremizden öğrendiğimiz ve okulda geliştirdiğimiz dile ANADİL denir.
TÜRKLERİN GÜNÜMÜZE KADAR KULLANDIĞI ALFABELER
1- Göktürk Alfabesi
2- Uygur Alfabesi
3- Arap Alfabesi
4- Yeni Türk Alfabesi (Latin Alfabesi)
DİL BİLGİSİ: Bir dili doğru konuşmak ve yazmak için gerekli bütün kuralları inceleyen, gösteren ve öğreten bilim dalına DİL BİLGİSİ denir.
SES: Çevreye yayılan titreşimlerin, kulağımız tarafından duyulmasına SES denir.
HARF
HARF: Sesleri yazmaya yarayan işaretlere HARF denir.
ALFABE ( ABECE ): Harflerin belli bir kurala göre dizilmiş şekline ALFABE (ABECE ) denir.
HARFLERİN ÖZELLİKLERİ
* Alfabemizde 29 harf vardır
* 29 Harfin 8 tanesi ünlü,21tanesi ünsüzdür
ÜNLÜ HARFLER
|
|
DÜZ |
YUVARLAK |
||
|
GENİŞ |
DAR |
GENİŞ |
DAR |
|
|
KALIN ÜNLÜLER |
A |
I |
O |
U |
|
İNCE ÜNLÜLER |
E |
İ |
Ö |
Ü |
BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU: Türkçe bir sözcüğün ilk hecesindeki ünlü harf ince ( e,i,ö,ü ) ise sonraki ünlüleri de ince; ilk hecedeki ünlü harf kalın ( a,ı,o,u ) ise diğer ünlüler de kalın olur. Bu uyma BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU denir.
BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNA UYMAYAN DURUMLAR
1- Tek heceli sözcüklerde aranmaz. ( Ay-göz-süt )
2- Birleşik sözcüklerde aranmaz. ( hanımeli –atasözü – Setbaşı )
3-Dilimize yabancı dillerden giren sözcüklerde aranmaz. ( Telefon – televizyon – metro )
4-Ki – ken – yor – leyim –imtrak – taş – gil eki alan Türkçe sözcülerde aranmaz .( Oradaki – okurken – seviyor – sabahleyin – yeşilimtrak – meslektaş –kemalgil )
KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU:
* Türkçe sözcüklerde düz ünlülerden ( a,e,ı,i ) sonra yine düz ünlüler gelir.
* Türkçe sözcükler yuvarlak ünlülerle ( o,ö,u,ü)başlıyorsa diğer hecelerdeki ünlüler ya düz geniş ( a,e) ya da dar yuvarlak (u,ü) ile devam eder.
* Türkçe sözcüklerde (o,ö) yalnızca ilk hecelerde olur.
ÜNSÜZLERİN ÖZELLİKLERİ
* Alfabemizde 21 ünsüz vardır
* 8 Tanesi sert ünsüz,13 tanesi yumuşak ünsüzdür
* 8 Tanesi süreksiz ,13 tanesi sürekli ünsüzdür
* Sert ünsüzleri bulmak için FISTIKÇIŞAHAP sözcüğünün ünsüzlerine bakabiliriz
ÜNSÜZLER
|
|
SÜREKSİZ |
SÜREKLİ |
|
SERT |
P – Ç – T - K |
F– H – S – Ş |
|
YUMUŞAK |
B – C – D - G |
Ğ – J – L – M – N – R – V – Y – Z |
SERT ÜNSÜZLERİN YUMUŞAMASI: Türkçe sözcüklerin sonlarında bulunan ( p,ç,t,k) sert ünsüz harfleri, ünlü harflerle başlayan bir ek aldıklarında yumuşayarak (b,c,d,g,ğ) ye dönüşür. Bu kurala
SERT ÜNSÜZLERİN YUMUŞAMASI denir.
yaprak +a →yaprağa
SERT ÜNSÜZLERİN BENZEŞMESİ: Sonu ( p,ç,t,k,f,h,s,ş) sert sessiz harflerinden biri ile biten sözcüklerin sonuna (c,d,g) harfleri ile başlayan bir ek getirilirse, ekin başındaki harf setleşir. Bu kurala SERT ÜNSÜZLERİN BENZEŞMESİ denir.
Yaprak + da → yaprakta
TÜRKÇE SÖZCÜKLERİN ÖZELLİKLERİ:
1- Türkçe sözcüklerin başlarında iki ünsüz yan yana bulunmaz.
2-Türkçe sözcüklerin sonunda (b,c,d,g) yumuşak ünsüzleri bulunmaz.
3-Türkçe sözcüklerde iki ünlü harf yan yana gelmez.
4-Türkçe sözcüklerde ( j ) ünsüzü bulunmaz.
5- Türkçe sözcükleri (ğ) ünsüzü ile başlamaz.
6-Türkçe sözcüklerin köklerinde aynı iki ünsüz yan yana bulunmaz.
7-Dilimizde uzun okunan ünlü harf yoktur.
{jd_file file==1800}
{jd_file file==1801}
{jd_file file==1802}
