4.Sınıf Harf Bilgisi Büyük Ünlü Uyumu Konusu

HARF BİLGİSİ

Ağzımızdan çıkan sesler, yazıda harf adını verdiğimiz simgelerle gösterilir. Bir dildeki harflerin belirli bir kurala göre sıralanmasıyla oluşan bütünlüğe ALFABE (abece) denir.

Türk alfabesinde 29 harf vardır. Bunların 8’ i sesli (ünlü) harf, 21’ i ise sessiz (ünsüz) harflerdir.

Sesli Harfler: Ses yolundan çıkarken hiçbir engelle karşılaşmayan harflerdir.

                      a, e, ı, i, o, ö, u, ü

Sessiz Harfler: Ses yolundan çıkarken engelle karşılaşırlar bu yüzden ancak bir ünlünün yardımıyla seslendirilebilirler.

                          b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z

ÜNLÜ HARFLERİN ÖZELLİKLERİ:

Dilimizdeki sekiz ünlü harfin dördü kalın, dördü ise incedir.

Kalın Ünlüler: a, ı, o, u

İnce Ünlüler: e, i, ö, ü

Aşağıdaki sözcüklerdeki kalın ünlüleri ve ince ünlüleri bulunuz ve yazınız.

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU:

Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde kalın bir ünlü varsa diğer hecelerdeki ünlülerde kalın, ince ise diğer hecelerdeki ünlülerde ince olur. Buna büyük ünlü uyumu denir.

·         Büyük ünlü uyumuna aykırı Türkçe sözcüklerde vardır. Bunlar zaman içerisinde ilk söylenişlerinden farklılaşmış kelimelerdir.

Örnek:

           ana                    anne                          alma                       elma

           karındaş                         kardeş                   

·         Dilimize yabancı dillerden giren sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örnek:

televizyon, telefon, radyo

·         Birleşik sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örnek:

bilgisayar, çekyat, hanımeli, keçiboynuzu

·         Tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örnek:

saz, dört, sert, bal

Aşağıdaki sözcüklerin büyük ünlü uyumuna uyup uymadıklarını belirtiniz.

 ÜNSÜZ ( SESSİZ ) HARFLER:

Tek başına okunamayan, hece olamayan ve ancak bir sesli harf yardımı ile seslendirebildiğimiz harflerdir.

Bunlar: " b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z "dir.

Ünsüz harfler kendi aralarında iki kısma ayrılır:

Sert ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t

Yumuşak ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z

{jd_file file==747}