Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım Konu Özeti

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM

·         DERS ÇALIŞIRKEN, YÜRÜRKEN, ÇEVREMİZE BAKTIMIĞIMIZDA BİRÇOK VARLIK GÖRÜRÜZ. ÇEVREMİZE BAKTIĞIMIZDA GÖRDÜĞÜMÜZ CANLI VE CANSIZ VARLIKLARIN BÜTÜNÜNE DOĞA DENİR.

·         CANSIZ VARLIKLAR CANSIZ GOAYI, CANLI VARLIKLAR CANLI DOĞAYI OLUŞTURURLAR.

1.  CANLI DEYİNCE NE ANLIYORUZ?

·         CANLI VE CANSIZ VARLIKLAR ARASINDA BAZI FARKLILIKLAR VARDIR.

·         CANLI VARLIKLAR HAREKET EDER FAKAT CANSIZ VARLIKLAR EDEMEZ

·         CANLILAR YAŞAMSAL FAALİYETLERİNİ SÜRDÜREBİLMESİ İÇİN ENERJİYE İHTİYAÇ DUYARLAR. BU NEDENLE BESLENİR VE ENERJİYE İHTİYAÇ DUYARLAR.

·         CANSIZ VARLIKLAR SOLUNUM YAPAMAZ VE BESLENEMEZLER. YANİ ENERJİ ÜRETEMEZ TÜKETEMEZLER.

·         CANLILAR ELDE ETTİKLERİ ENERJİ İLE BÜYÜR VE ÇOĞALIRLAR, CANZSIZ VARLIKLAR BU OLAYI YAPAMAZLAR.

*********CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ**********

Þ    BÜYÜRLER VE GELİŞİRLER

Þ    BESLENİRLER

Þ    HAREKET EDERLER

Þ    SOLUNUM YAPARLAR

Þ    BOŞALTIM YAPARLAR

Þ    UYARTI ALIR VE TEPKİ VERİRLER.

Þ    ÇOĞALIRLAR.

2.  BİTKİ VE HAYVANLARIN CANLILIK ÖZELLİKLERİ

·         ÇEVREMİZ BİRÇOK CANLI VE CANSIZDAN MEYDANA GELİR.

·         CANLILAR ORMAN, DENİZ, HAVA GİBİ PEK ÇOK ALANDA YAŞAYABLİRLER.

·         EVREMİZDE GÖZLE GÖRDÜĞÜMÜZ PEK ÇOK CANLI VARLIĞI HAYVANLAR VE BİTKİLER OLUŞTURUR.

·         BİTKİ VA HAYVANLARIN PEK ÇOK FARKLI ÖZLELLİKLERİ OLMASINA RAĞMEN ORTAK ÖZELLİKLERİ DE VARDIR.

******BİTKİ VE HAYVANLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ*****

Ø    BÜYÜME VE GELİŞME

·      BÜTÜN CANLILAR BÜYÜRLER VE GELİŞİRLER, HAYVANLARDA BÜYÜME SINIRLIDIR.

·      HAYVANLAR DÜNYAYA GELDİKLERİNDE ÇOK KÜÇÜKTÜRLER, ZAMAN İÇERİSİNDE BÜYÜR VE GELİŞİRLER.

·      KURBAĞA YAVRULARI YUMURTADAN ÇIKTIĞINDA KÜÇÜKTÜR, BÜYÜYP ERGİN KURBAĞA OLUNCA BÜYÜMESİ DURUR.

·      BİTKİLERDE BÜYÜME SÜREKLİDİR VE FARKLIDIR.

·      BİTKİLER BİR TOHUMUN TOPRAKTA ÇİMLENMESİ İLE FİDAN OLUR.

·      FİDANIN GELİŞMESİYLE ERGİN BİTKİLER OLUŞUR. İLKBAHARDA EKİLEN FASULYE FİDELERİ BÜYÜYÜP GELİŞİR VE FASULYE BİTKİSİNİ OLUŞTURUR.

Ø    BESLENME

·      BÜTÜN CANLILAR HAREKET DEBİLMEK BÜYÜYÜP GELİŞEBİLMESİ İÇİN BESLENİRLER.

·      CANLLILAR GEREKLİ OLAN ENERJİYİ BESİNLERDEN ELDE EDERLER.

·      YANİ BÜTÜN CANLILAR BESLENİRLER AMA BÜTÜN CANLILARIN BESLENMELERİ FARKLI FARKLIDIR.

 Ø    HAREKET

      CANLILAR HAREKET EDERLER.

      HAYVANLAR YER DEĞİŞTİREREK AKTİF HAREKET EDERLER.

      HAYVANLAR YÜZGEÇ, KANAT, BACAK GİBİ HAREKET ORGANLARI VARDIR.

      KUŞ, KELEBEK GİBİ HAYVANLAR UÇARAK KANATLARIYLA HAREKET EDERLER.

      BALIKLAR YÜZEREK HAREKET EDERLER.

      BİTKİLER KÖKLERİYLE TOPRAĞA TUTUNDUKLARINDANYER DEĞİŞTİREMEZLER.

      PASİF HAREKET EDERLER.

      BİTKİLERİN AÇMASI, GÜNEŞE DOĞRU YÖNELMESİ, KÖKLERİNİN TOPRAKTAKİ SUYA DOĞRU UZAMASI PAİF HAREKETTİR.

Ø    SOLUNUM

      CANLILARIN YAŞAMSAL FAALİYETLERİNİ SÜRDÜREBİLMESİ İÇİN BESLENMELERİ GEREKTİĞİNİ ÖĞRENMİŞTİK. BU ENERJİNİN AÇIĞA ÇIKMASI İÇİN İSE SOLUNUMA İHTİYÇLARI VARDIR.

      CANLILARIN ÇOĞU SOLUNUMYAPARKEN DIŞARDAN ALDIKALRI OKSİJENİ KULLANIRAR. BU OSİJENLE BESİNLERİ PARÇALAYARAK ENERJİ ELDE EDERLER.

      CANLILARDA SOLUNUM ORGANLARI FARKLILIK GÖSTERİR.

      MEMELİLERİN, KUŞALRIN, SÜRÜNGENLERİN SOLUNUM ORGANI AKCİĞERLERİDİR.

      BALIKLARIN SOLUNUM ORGANI SOLUNGAÇLARIDIR.

      SOLUCANARIN ÖZEL SOLUNUM ORGANLARI YOKTUR. ISLAK DERİLERİ İLE DIŞARIDAN OKSİJEN ALIRLAR.

      BİTKİLERİN SOLUNUM ORGANLARI YAPRAKLARIDIR. BİTKİLER YAPRAKALRI İLE DIŞARIDAN OKSİJEN ALIRLAR.

Ø    BOŞALTIM

   CANLILAR ÇEŞİTLİ FAALİYETLER SONUNDA VÜCUTLARINDA OLUŞAN ARTIK MADDELERİ DIŞARI ATARLAR.

   İNEK, ASLAN, KUŞ GİBİ VARLIKLARIN BOŞALTIM ORGANLARI BÖBREKTİR.

   BÖBREKLER VÜCUTTA BİRİKEN ZARARLI MADDELERİ DIŞARI ATARAK BOŞALTIMA YARDIMCI OLURLAR.

   BİTKİLER YAPRAKLARI İLE TERLEME YAPARAK FAZLA SUYU DIŞARI ATARLAR VE BOŞALTIMI GERÇEKLEŞTİRİRLER.

Ø    UYARTI ALABİLME VE TEPKİ VEREBİLME

      BİTKİLER VE HAYVANLAR ÇEVREDEN GELEN UYARILARA FARKLI ŞEKİLDE TEPKİ VERİRLER.

      KÖPEĞİMİZ SESİMİZİ DUYUNCA YANIMIZA GELİR

      KEDİ FAREYİ GÖRÜNCE KOŞAR

      TAVUKLARA YEM ATINCA TOPLAŞIRLAR.

      BAZI BİTKLER ÇEÇEK VE YAPRAKALRINI GÜNEŞ IŞIĞINA DOĞRU ÇEVİRİRLER.

Ø    ÜREME

·      HER CANLI OLGUNLAŞINCA KENDİNE BENZEYEN CANLILAR MEYDANA GETİRİR.BU OLAYA ÜREME ADI VERİLİR.

·      CANLILARIN ÜREME ŞEKİLLERİ FARLI FARKLIDIR.

·      MEMELİ CANLILAR DOĞURARAK ÇOĞALIRLAR.

·      BAZI HAYVANLAR YUMURTA İLE ÇOĞALIRLAR.

·      BİTKİLER İSE TOHUMLA ÇOĞALIRLAR.TOHUMLAR UYGUN ŞARTLARDA ÇİMLENEREK YENİ BİTKİ OLUŞTURURLAR.

3.  GÖZLE GÖRÜLEMEYECEK KADAR KÜÇÜK CANLILARI TANIYALIM

Þ    CANLILAR SADECE BTKİ VE HAYVANLARDAN OLUŞMAZLAR.

Þ    GÖZLE GÖRÜLEMEYECEK KADAR KÜÇÜK CANLILAR VARDIR. BUNLARA MİKROSKOBİK CANLILAR DENİR.

Þ    GÖZLE GÖRÜLEMEYECE KADAR KÜÇÜK OLAN CANLILARI MİKROSKOP YARDIMIYLA GÖREBİLİRİZ.

Þ    MİKROSKOBİK CANLILAR HAVA, TOPRAK, SU GİBİ TÜM ORTAMLARDA BULUNABİLİR.

Þ    KEK, EKMEK, POĞAÇA, MAYALANMIŞ HAMURDAN YAPILIR. HAMURUN KABARMASINI SAĞLAYAN MİKROSKOBİK CANLIDIR.

Þ    SÜTÜN, PEYNİRİN VE YOĞURDUN OLUŞMASINDA, ÜZÜM SUYUNUN SİRKE OLMASINDA, TURŞUNUN YAPILMASINDA MİKROSKOBİK CANLILAR ETKİLİDİR.

Þ    PENİSİLİN DENEN ÖLDÜRÜCÜ İLAÇ PEYNİR KÜFÜNDEN YAPILIR.

Þ    BU CANLILARIN OLUMLU ETKİSİ OLDUĞU GİBİ OLUMSUZ ETKİLERİ DE VARDIR.

Þ    BESİNLERİ KÜFLENDİREN VE EKŞİTEN MİKROSKOBİK CANLILARDIR.

Þ    MİKROSKOBİK CANLILARIN BAZILARI İNSANLARA BAZILARI DA DİĞER CANLILARDA HASTALIKLARA NEDEN OLUR.

Þ    MİKROSKOBİK CANLILARIN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLARIN BAZILARI ŞUNLARDIR:

Þ    İNSANLARDA; KOLERA, VEREM, DİZANTERİ, SITMA GİBİ HASTALIKLARA BU CANLILAR NEDEN OLUR.

Þ    BAZI MİKROSKOBİK CANLILAR TOPRAĞA KARIŞARAK CANLI ATIKLARINI TÜKETİRLER VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMİŞ OLURLAR.

4.  UYUYAN CANLILARI UYANDIRALIM

Ø    EVİMİZDE KULLANDIĞIMIZ YUMURTA, FASULYE, MERCİMEK GİBİ VARLIKLAR CANLIDIR.

Ø    BU CANLILAR UYGUN KOŞULLAR OLMADIĞINDAN UYKU HALİNDEDİRLER.

Ø    UYGUN KOŞULLAR OLUŞTURULUNCA UYKUDAN UYANIR CANLILIK ÖZELLİĞİ KAZANIRLAR.

Ø    FASULYE TOHUMU YETERİ KADAR SU HAVA VE GÜNEŞLE BULUŞTURULDUĞUNDA FASULYE BİTKİSİ OLUŞUR.