5.Sınıf Sosyal Bilgiler Haklarımı ve Sorumluluklarımı Biliyorum Konu Özeti ve Etkinlikleri

İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ GRUPLAR

            İnsanlar, yaşamları boyunca pek çok grubun içinde yer alır. İçinde yer aldıkları gruplarda çeşitli rol ve sorumluluklar üstlenirler. İnsanların grup içinde üstlendikleri roller ve sorumluluklar onların bir kısım haklara sahip olmasını sağlar. Bu haklardan yararlanmak isteyen herkesin rolünün gereği olan görevini yapması ve sorumluluklarını yerine getirmesi gerekir.

   İnsanların içinde aldığı başlıca gruplar aile, okul ve toplumdur. Her insan bir bireydir.

            Gruplar ve kurumlar insanların ortak bir amaç için bir araya gelmeleriyle oluşurlar. İnsanların birlikte yaşamaları ve ihtiyaçları bazı grupların ortaya çıkmasını sağlamıştır.

            Zamanla toplumda yeni ihtiyaçların oluşması, yeni grupların da ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Bununla birlikte şu kavramları bilmek gerekir ;

Birey: Günlük konuşma dilinde bir tek kişiyi tanımlamak için kullanılan bir sözcüktür. Doğada var olan her türden bir varlığı ifade etmek için de kullanılır.

v Toplum içinde her insan bir bireydir.

v Bir karınca topluluğunda her karıncada bir birey oluşturur.

v Her birey bir ya da daha fazla grubun içinde yer alır.

Grup: İnsanların toplum hayatında belli amaçlara ulaşmaları için kendi aralarında iş birliği yapmalarıdır. Her grup iki ya da daha fazla bireyden oluşur.

v İçinde yer aldığımız en önemli grup ailedir.

v Türkiye A Milli Futbol Takımı bir gruptur.

v Okuldaki satranç kulübü, tiyatro kulübü de birer gruptur.

Kurum : daha çok resmi niteliği olan, devletin denetim ve kontrolüne açık olan büyük gruplardır.

İnsanların içinde yer aldığı başlıca gruplar aile, okul ve toplumdur.

Doğduğumuzda yanımızda annemiz ve babamız vardı. Sımsıcak bir yuvada bizleri oluşturan bir
yuvada hayata başladık. İçine girdiğimiz bu insanlarla bir grup oluştururuz. Bu ilk gruba aile adını veriyoruz.

Aile, katıldığımız ilk sosyal gruptur.

Her insan bir bireydir. Her birey bir ya da daha fazla grubun içinde yer alır. Bir kimse birden çok grubun içerisine yer alabilir ve her grupta farklı roller üstlenebilir.

Aşağıda içinde bulunduğumuz bazı grup ve kurumlar gösterilmiştir:

İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ GRUPLAR DA ROLLERİMİZ

   Bir insan bir gün içerisinde birden fazla grup içerisinde yer alabilir.

Yukarıdaki  Şemada  bir  aile,  okul  ve  halk  oyunları  gruplarının  bazı  üyeleri   gösterilmiştir.

Şemada görüldüğü gibi:

v Ayşe, Hasan ve Hüseyin aynı ailenin üyeleridir.

v Ayşe ve Hasan aynı aile ve okul grubunda yer almaktadırlar.

v Hüseyin ve Hasan aynı aile ve halk oyunları grubunda yer almaktadırlar.

v Hasan şemada gösterilen her üç grupta da  yer almaktadır. Bireyler ait oldukları gruplarda farklı rolleri üstlenirler.

Hasan;

v Aile grubunda çocuk rolünü,

v Okul grubunda öğrenci rolünü,

v Halk oyunları grubunda lider rolünü üstlenmiş olabilir.

ROLLERİMİZ, SORUMLULUKLARIMIZ VE HAKLARIMIZ

Rol: Bir grup etkinliğinde yer alan bireylerin üstlendikleri görevlere rol denir. Bir başka deyişle; üyesi olduğumuz grupta üstlenmemiz gereken görevlerdir. Her grup ve kurumun gerektirdiği roller arasında farklılık olabilir. Ancak grup üyesi olarak üzerimize düşenleri yapmalı, rollerimizi yerine getirmeliyiz.

v Anne, baba, ağabey, abla gibi sözcükler aile içinde üstlenilen rolleri ifade eder.

v Futbol takımında kalecilik, forvet oyuncusu bir roldür.

v    Öğretmenlik, okul müdürlüğü, sınıf ve kulüp başkanlığı birer roldür.

Gruplar içerisindeki rolleri yerine getirirken bazı kararlar almamız gerekir. Bu kararları almak ve sonuçlarını kabul etmek bizim sorumluluğumuzdur.

Birden fazla grup içinde yer alıyorsak her grupta farklı bir rolümüz olur. Örneğin; ailede abla,sınıfta sınıf başkanı, futbol takımında kaptan, tiyatro kulübünde oyuncu olabiliriz.

Sorumluluk, bir gruba üye olan bireylerin üstlendiği rolün gereklerini yerine getirmesidir. Ailede, okulda, arkadaş grubunda sorumluluklarımız vardır.

v Okula zamanında gelip, derslerine zamanında giren, öğretmenin verdiği görevi zamanında giren bir öğrenci sorumluluğunu yerine getirmiş olur. Aksini yapan öğrenci sorumsuz öğrenci olarak kabul edilir.

v Üyesi olduğumuz grup ve kurumlardaki rollerimizi, sorumluluklarımızı ve haklarımızı bilmeliyiz.

Bunları bilip yerine getirirsek;

v Güven duygumuz artar.

v Karşılıklı ilişkiler güçlenir.

v Toplumsal refah düzeyi artar.

v Sorumluluk duygumuz gelişir.

v Kişiliğimiz olumlu yönde gelişir.

v Birlik içinde, uyumlu yaşarız.

Üyesi olduğumuz grup ve kurumlarda rollerimizi ve sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz. Rol ve sorumlulukların yerine getirilmemesi düzeni bozar, sorunlar yaşanmasına neden olur. Çevremizdeki insanlarla iletişimimizi olumsuz yönde etkiler. Örneğin; aile, katıldığımız ilk sosyal gruptur. Ailedeki her bireyin rolü ve sorumluluğu vardır. Aile büyükleri ailenin geçiminden sorumludur.

 Aile bütçesini hazırlarlar. Her bireyin de bütçeye uygun davranmasını ve anlayışlı olmasını beklerler. Aile bireylerinden biri bu sorumluluğu yerine getirmediğinde diğer bireyler de bu durumdan olumsuz etkilenir. Düzen bozulur, sorunlar yaşanmaya başlar.

Rollerin ve sorumlulukların yerine getirilmesi insan olarak başarımızı da artırır. iyi alışkanlık ve değerlere (dürüst olmak, çalışkanlık vb.) sahip olan bireyler başarılı olurlar. Örneğin, okulda derslerin iyi dinlenmesi, ödevlerin yapılması, düzenli çalışma alışkanlığına sahip olunması kişisel sorumluluklardandır. Bu davranış ve özellikler yalnız okul başarısını artırmaz, bizlerin yaşam boyunca başarılı bireyler olmamızı sağlar.

Katıldığımız gruplarda belirli haklar elde ederiz. Hak, bir gruba dahil olan bireylerin neleri yapabileceklerini gösterir. Örneğin, okulun bir üyesi olarak eğitim almak, ders araç gereçlerini kullanmak öğrencilerin haklarındandır. Aynı zamanda toplumun bir üyesi olarak temiz çevrede yaşama hakkına sahibiz.

Haklarımızı korumalı, onlara sahip çıkmalıyız. Bu durumda haklarımıza saygı duymayan kişileri uygun şekilde uyarmalıyız.

Başkalarının haklarına karşı saygılı olmalı ve duyarlı davranmalıyız.

İnsanların birbirlerinin haklarına saygı göstermesi toplu yaşamın bir gereğidir. Çevremize baktığımızda haklara saygı göstermekle ilgili pek çok örnek bulabiliriz.

Örneğin, toplu taşıma aracı beklerken sıraya girmek başkalarının haklarına saygı göstermektedir.

Sıraya girmeyen insanları uyarmak hakkımızı korumak için yapılan bir davranıştır.

İnsanların piknik yapıp açık havada eğlence hakkı vardır. Ancak çevreyi kirletmeye hakları yoktur. Çünkü tüm insanların temiz bir çevrede yaşama hakkı vardır.

Hak ve sorumluluklarımızı iyi bilmeli, bazı davranışlarda bulunurken başkalarının haklarına zarar vermemeye özen göstermeliyiz.

HAKLARIM VE SORUMLULUKLARIM

Hepimiz doğduğumuz günden itibaren çeşitli kurum ve grupların içinde yer alırız. Aile, okul, fabrika bu grup ve kurumlardan bazılarıdır. İçinde bulunduğumuz grup ve kurumlara ait çeşitli rollerimiz vardır.(Ailede baba, okulda öğretmen, sınıfta öğrenci, fabrikada işçi gibi⁾

İçinde yer aldığımız grup ve kurumlarda üstlendiğimiz rollerle ilişkili haklarımız vardır.(Baba
olarak aile bireylerinden saygı görmek, öğretmen olarak  sınıfı yönetmek, öğrenci olarak okulda eğitim görmek, işçi olarak maaş almak gibi)

Bu haklarımızı kullanırken de yerine getirmemiz gereken bir kısım sorumluluklarımız vardır. (Baba olarak ailenin geçimini sağlamak, öğretmen olarak öğrencileri en iyi şekilde eğitmek, öğrenci olarak derslerimize alışıp ödevlerimizi yapmak gibi).

 {jd_file file==1806}

 {jd_file file==1807}

 {jd_file file==1808}