Varlıkların yapmış oldukları bir işi, hareketi, oluşu, durumu belirten sözcüklere fiil denir. Fiiller anlattıkları hareketin özelliğine göre iş fiilleri, oluş fiilleri ve durum fiilleri olmak üzere üç grupta incelenir:
İş Fiilleri: İş fiillerinin başına “onu” kelimesini getirdiğimizde anlamlı bir ifade oluşur. “Neyi, kimi” sorularına cevap verirler.
Oluş Fiilleri: Bir varlıkta kendiliğinden oluşan değişikliği anlatan fiillerdir.
Örnek: Beş sene içinde çok hızlı yaşlandı.
Sonbarda yapraklar sarardı.
Durum Fiilleri: Öznenin içinde bulunduğu durumu anlatan fiillerdir.
Örnek: Bebeğimiz doğduğundan beri ilk kez güldü.
Fiillerde Zaman
Eylemin içinden geçtiği, geçmekte olduğu ya da geçeceği süre “zaman” olarak adlandırılır.Zaman kavramı, kişi kavramıyla birlikte eylemi adlandıran ve biçimlendiren temel öğedir. Yapılan eylemin geçmişte mi şimdi mi gelecekte mi yoksa her zaman mı yapıldığını gösterirler.
A)Geçmiş Zaman : Eylemin bulunan zamandan daha önce yapıldığını bildiren zamana denir.
Geçmiş zaman ikiye ayrılır.
di’li geçmiş zaman : Fiil köküne – di (– dı , – du , – dü ) ekleri getirilerek yapılır.
Örnek: Güzel bir resim çizdi.
miş’li geçmiş zaman : Fiil köküne – miş (– mış , – muş , – müş ) ekleri getirilerek yapılır.
Örnek: Güzel bir resim çizmişsin.
B)Şimdiki Zaman : Eylemin şu anda yapıldığını bildiren zamana denir.
Fiil köküne – ( i ) yor ekleri getirilerek yapılır.
Örnek: Ablam evi süpürüyor.
C)Gelecek Zaman: Eylemin gelecekte gerçekleşeceğini bildiren zamana denir.
Fiil köküne – ecek , – acak ekleri getirilerek yapılır.
Örnek: Bu elbiseyi çok sevecek.
Halı sahada maç yapacaklar.
D)Geniş Zaman: Eylemin her zaman yapıldığını belirten zamana denir.
Fiil köküne – ( ) r eki getirilerek yapılır.
Örnek: Akşamları kitap okurum.
Şahıs Ekleri
Şahıs ekleri, eylemin hangi şahıslar tarafından yapıldığını gösterir. Türkçede ben sen, o biz, siz onlar olmak üzere altı şahıs vardır.
1.Tekil Şahıs Eki: Ben / -m, -ım, -im, -um, -üm
2.Tekil Şahıs Eki : Sen / -n, -(s)ın, -(s)in, -(s)un, -(s)ün
3.Tekil Şahıs Eki : O / -eki yoktur-
1.Çoğul Şahıs Eki : Biz / -ız, -iz, -uz, -üz, -k
2.Çoğul Şahıs Eki : Siz / -(s)ınız, -(s)iniz, -(s)unuz, -(s)ünüz
3.Çoğul Şahıs Eki : Onlar / -lar, -ler
