8.Sınıf Anlatım Bozuklukları Konu Özeti

ANLATIM   BOZUKLUKLARI

A - ANLAMA DAYALI  ANLATIM  BOZUKLUKLARI

1-    Gereksiz Sözcük Kullanımı

2-   Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanımı

3-   Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı

4-   Anlamca Çelişen Sözcüklerin Birlikte Kullanımı

5-   Mantıksal Tutarsızlıklar Ve Hatalar

6-   Atasözleri Ve Deyimlerin Yanlış Kullanımı

7-   Anlam Belirsizlikleri

1-  GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI:

İyi bir anlatımda gereksiz sözcük kullanılmaz.

-       Aynı anlama gelen sözcüklerin bir arada kullanımı anlatım bozukluğuna yol açar .

        ÖRN:  Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı .

-       Bir sözcüğün anlamının, cümledeki başka bir sözcüğün içinde olması anlatım bozukluğuna yol açar.

ÖRN:  Beklenmedik bir sürprizle karşılaştık.

           Bari , hiç olmazsa  bir haber verseydin.

           Onunla ilk kez bir arkadaş toplantısında tanıştık.

2- SÖZCÜĞÜN YANLIŞ ANLAMDA KULLANIMI :

        Anlamca birbirine benzeyen bazı sözcükler birbirinin yerine kullanılırsa     anlatım bozukluğuna sebep olur.

ÖRN:  Çömleğin üzerine yazılmış desenlere herkes hayran kaldı. (………)

              Öğretimini İstanbul’ da tamamladı. (…………………….)

              Kuraklık meyve ağaçlarının kurumasını sağladı. (………………….)

3    SÖZCÜĞÜN  YANLIŞ  YERDE  KULLANIMI :

Bir cümlede her sözcüğün yerli yerinde kullanılması gerekir.

ÖRN: Okulu bitirince doktor olarak doğduğu kasabada çalışmaya başladı.

         Yeni okula gelmişti ki ders zili çaldı.

         Çok canım sıkılıyor.

4    ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİRLİKTE KULLANIMI:

Bir cümlede birbirine zıt durumların birlikte kullanımı anlatım bozukluğuna sebep olur. (Kesinlik- Olasılık)

ÖRN:  Kapının önünde tamı tamına  üç beş güvenlik görevlisi vardı.

          Arada sırada sık sık arkadaşlarımla görüşürdüm.

5 - MANTIKSAL TUTARSIZLIKLAR VE HATALAR:

Cümlede aktarılan bilgilerin mantık ve bilgi bakımından doğru olmaması anlatım bozukluğuna sebep olur.

ÖRN: Bu hastalık tedavi edilmezse ölüme hatta felce bile yol açabilir.

          Bu insanlar  bırakın İstanbul’u,  uzayı  bile görmemiştir.

6 - ATASÖZLERİ VE DEYİMLERİN YANLIŞ KULLANIMI:

a)    Kalıplaşmış olduğu için sözcükler eşanlamlarıyla değiştirilemez.

ÖRN:  Camı kırdıktan sonra süt devirmiş kediye döndü. (dökmüş)

b-  Deyim ve atasözlerinin anlamıyla cümledeki anlam uyuşmalıdır.

ÖRN: Sınavı kazanınca sevinçten etekleri tutuştu.  (etekleri zil çaldı)

7 - ANLAM BELİRSİZLİKLERİ:

a) Noktalama İşaretlerinden Kaynaklanan Hatalar

Noktalama işaretinin  yanlış yerde  ya da eksik kullanımı anlatım bulanıklığına sebep olur.

ÖRN:  Hırsız polis arabasına bindi. (virgül eksikliği)

ÖRN:  Ali, Ahmet, Zeynep ve Cansu’ dan daha çalışkandı. (Noktalı virgül)

B - DİL  BİLGİSİNE  DAYALI  ANLATIM  BOZUKLUKLARI

1-    Tamlama Yanlışlıkları

2-   Eklerden Kaynaklanan Bozukluklar

3-   Öğe Eksikliklerinden Kaynaklanan Bozukluklar

-Yer Tümleci Eksikliği,

- Zarf Tümleci Eksikliği,

-Nesne, Özne Eksikliği,

-Yüklem Eksikliği,

-Özne eksikliği

4-   Özne Yüklem Uyumsuzluğundan Kaynaklanan Bozukluklar

- Kişi Uyumu

- Tekillik Çoğulluk Uyumu

5-   Çatı Uyumsuzluğundan Kaynaklanan Bozukluklar

1-TAMLAMA YANLIŞLIKLARI:

Sıfat veya isim tamlamalarının, uygun olmadığı halde aynı  tamlanana bağlanması anlatım bozukluğuna sebep olur.

ÖRN: Bundan sonra özel ve devlet hastanelerini ücretsiz yapacaklar.

          Artık ne bizim ne de onların elinden bir şey gelir.

          Erkek ve kadın hakları her zaman korunmalı.

2-  EKLERDEN KAYNAKLANAN  BOZUKLUKLAR :

Gereksiz yere kullanılan ya da gerektiği yerde kullanılmayan ekler  anlatımı bozar.

ÖRN:  Biz kitap okumasını sevmeyen bir milletiz.  (                       )

ÖRN : Projeye  birçok  firmalar katıldı.          (                        )

ÖRN: Bahçedeki çıkan yangında ağaçlar yandı.  (                        )

3- ÖĞE  EKSİKLİKLERİNDEN  KAYNAKLANAN BOZUKLUKLAR :

Sıralı ve bağlı cümlelerde ortak kullanıma uygun olmadığı  halde  bazı öğeler ortak  kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.

a)   Yüklem Eksikliği :

ÖRN: Sinemada sigara ve kabuklu yemiş yenmez.

ÖRN: Odaları annem, mutfağı ben temizleyeceğim.

          Bahçeleri çok geniş ama yeşil  değildi.

b)   Yer Tümleci Eksikliği:

ÖRN: Alanya’yı çok sevmişti ve dönmeyi düşünmüyordu.

          Onu çok sever ve her zaman güvenirdi.

c)   Zarf Tümleci Eksikliği :

ÖRN:  Her zaman çarşıya gider,  eli boş dönmezdi.

d)   Nesne Eksikliği :

ÖRN : Kızına sarıldı, doyasıya öptü.

           Duyduklarına hemen inanır ve herkese anlatırdı.

e)   Özne eksikliği :

ÖRN: Herkes ondan nefret ediyor, onun yüzünü bile görmek istemiyordu.

          Onun okulu yakında bitecek, doktor olarak göreve başlayacak.

4 – ÖZNE – YÜKLEM  UYUMU :

a) Kişi Uyumu:

     - Öznede “ben ve diğer kişiler”  varsa yüklem birinci çoğul ( biz) eki alır.

ÖRN:   Ben, sen ve annem okula birlikte gideriz.

      -Öznede  “sen ve diğer kişiler”  varsa yüklem ikinci çoğul (siz) eki alır.

        ÖRN:  Ali, sen ve o bahçeyi temizlemişsiniz.

b)   Tekillik- Çoğulluk Uyumu :

     -Özne insan ve tekilse yüklem de tekil olur.

        ÖRN:  Öğretmen  ayağa  kalktı.

    - Özne insan ve çoğulsa yüklem tekil de çoğul da olabilir.

      ÖRN :  Çocuklar  top  oynuyorlar.   /  Çocuklar  top  oynuyor.

    - İnsan dışında kalan bütün varlıklar çoğul veya tekil  özne oldukları zaman yüklem   tekil olur.

ÖRN:  Gözlerim artık görmüyor.    /     Kuşlar ne de güzel uçuyor.

           Ağaçlar çiçek açmış.             /      Gülüşmeler sabaha kadar devam etti.

         On öğrenci derse girmedi.   /       Birkaç kişi seni görmeye geldi.

5-   ÇATI UYUMSUZLUĞUNDAN KAYNAKLANAN BOZUKLUKLAR:

Fiilimsi ile kurulan bileşik cümlelerde, fiilimsi ile yüklemin çatı bakımından birbiriyle uyumsuz olması anlatım bozukluğuna yol açar.

  ÖRN: Hep beraber şarkılar söyledik, sonra da dans edildi.

                                     etken                   edilgen

           Gerekli tüm hazırlıklar yapılıp, toplantıya başladılar.

                                  edilgen                 etken