ANLATIM BOZUKLUKLARI
A - ANLAMA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI
1- Gereksiz Sözcük Kullanımı
2- Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanımı
3- Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı
4- Anlamca Çelişen Sözcüklerin Birlikte Kullanımı
5- Mantıksal Tutarsızlıklar Ve Hatalar
6- Atasözleri Ve Deyimlerin Yanlış Kullanımı
7- Anlam Belirsizlikleri
1- GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI:
İyi bir anlatımda gereksiz sözcük kullanılmaz.
- Aynı anlama gelen sözcüklerin bir arada kullanımı anlatım bozukluğuna yol açar .
ÖRN: Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı .
- Bir sözcüğün anlamının, cümledeki başka bir sözcüğün içinde olması anlatım bozukluğuna yol açar.
ÖRN: Beklenmedik bir sürprizle karşılaştık.
Bari , hiç olmazsa bir haber verseydin.
Onunla ilk kez bir arkadaş toplantısında tanıştık.
2- SÖZCÜĞÜN YANLIŞ ANLAMDA KULLANIMI :
Anlamca birbirine benzeyen bazı sözcükler birbirinin yerine kullanılırsa anlatım bozukluğuna sebep olur.
ÖRN: Çömleğin üzerine yazılmış desenlere herkes hayran kaldı. (………)
Öğretimini İstanbul’ da tamamladı. (…………………….)
Kuraklık meyve ağaçlarının kurumasını sağladı. (………………….)
3 SÖZCÜĞÜN YANLIŞ YERDE KULLANIMI :
Bir cümlede her sözcüğün yerli yerinde kullanılması gerekir.
ÖRN: Okulu bitirince doktor olarak doğduğu kasabada çalışmaya başladı.
Yeni okula gelmişti ki ders zili çaldı.
Çok canım sıkılıyor.
4 ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİRLİKTE KULLANIMI:
Bir cümlede birbirine zıt durumların birlikte kullanımı anlatım bozukluğuna sebep olur. (Kesinlik- Olasılık)
ÖRN: Kapının önünde tamı tamına üç beş güvenlik görevlisi vardı.
Arada sırada sık sık arkadaşlarımla görüşürdüm.
5 - MANTIKSAL TUTARSIZLIKLAR VE HATALAR:
Cümlede aktarılan bilgilerin mantık ve bilgi bakımından doğru olmaması anlatım bozukluğuna sebep olur.
ÖRN: Bu hastalık tedavi edilmezse ölüme hatta felce bile yol açabilir.
Bu insanlar bırakın İstanbul’u, uzayı bile görmemiştir.
6 - ATASÖZLERİ VE DEYİMLERİN YANLIŞ KULLANIMI:
a) Kalıplaşmış olduğu için sözcükler eşanlamlarıyla değiştirilemez.
ÖRN: Camı kırdıktan sonra süt devirmiş kediye döndü. (dökmüş)
b- Deyim ve atasözlerinin anlamıyla cümledeki anlam uyuşmalıdır.
ÖRN: Sınavı kazanınca sevinçten etekleri tutuştu. (etekleri zil çaldı)
7 - ANLAM BELİRSİZLİKLERİ:
a) Noktalama İşaretlerinden Kaynaklanan Hatalar
Noktalama işaretinin yanlış yerde ya da eksik kullanımı anlatım bulanıklığına sebep olur.
ÖRN: Hırsız polis arabasına bindi. (virgül eksikliği)
ÖRN: Ali, Ahmet, Zeynep ve Cansu’ dan daha çalışkandı. (Noktalı virgül)
B - DİL BİLGİSİNE DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI
1- Tamlama Yanlışlıkları
2- Eklerden Kaynaklanan Bozukluklar
3- Öğe Eksikliklerinden Kaynaklanan Bozukluklar
-Yer Tümleci Eksikliği,
- Zarf Tümleci Eksikliği,
-Nesne, Özne Eksikliği,
-Yüklem Eksikliği,
-Özne eksikliği
4- Özne Yüklem Uyumsuzluğundan Kaynaklanan Bozukluklar
- Kişi Uyumu
- Tekillik Çoğulluk Uyumu
5- Çatı Uyumsuzluğundan Kaynaklanan Bozukluklar
1-TAMLAMA YANLIŞLIKLARI:
Sıfat veya isim tamlamalarının, uygun olmadığı halde aynı tamlanana bağlanması anlatım bozukluğuna sebep olur.
ÖRN: Bundan sonra özel ve devlet hastanelerini ücretsiz yapacaklar.
Artık ne bizim ne de onların elinden bir şey gelir.
Erkek ve kadın hakları her zaman korunmalı.
2- EKLERDEN KAYNAKLANAN BOZUKLUKLAR :
Gereksiz yere kullanılan ya da gerektiği yerde kullanılmayan ekler anlatımı bozar.
ÖRN: Biz kitap okumasını sevmeyen bir milletiz. ( )
ÖRN : Projeye birçok firmalar katıldı. ( )
ÖRN: Bahçedeki çıkan yangında ağaçlar yandı. ( )
3- ÖĞE EKSİKLİKLERİNDEN KAYNAKLANAN BOZUKLUKLAR :
Sıralı ve bağlı cümlelerde ortak kullanıma uygun olmadığı halde bazı öğeler ortak kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.
a) Yüklem Eksikliği :
ÖRN: Sinemada sigara ve kabuklu yemiş yenmez.
ÖRN: Odaları annem, mutfağı ben temizleyeceğim.
Bahçeleri çok geniş ama yeşil değildi.
b) Yer Tümleci Eksikliği:
ÖRN: Alanya’yı çok sevmişti ve dönmeyi düşünmüyordu.
Onu çok sever ve her zaman güvenirdi.
c) Zarf Tümleci Eksikliği :
ÖRN: Her zaman çarşıya gider, eli boş dönmezdi.
d) Nesne Eksikliği :
ÖRN : Kızına sarıldı, doyasıya öptü.
Duyduklarına hemen inanır ve herkese anlatırdı.
e) Özne eksikliği :
ÖRN: Herkes ondan nefret ediyor, onun yüzünü bile görmek istemiyordu.
Onun okulu yakında bitecek, doktor olarak göreve başlayacak.
4 – ÖZNE – YÜKLEM UYUMU :
a) Kişi Uyumu:
- Öznede “ben ve diğer kişiler” varsa yüklem birinci çoğul ( biz) eki alır.
ÖRN: Ben, sen ve annem okula birlikte gideriz.
-Öznede “sen ve diğer kişiler” varsa yüklem ikinci çoğul (siz) eki alır.
ÖRN: Ali, sen ve o bahçeyi temizlemişsiniz.
b) Tekillik- Çoğulluk Uyumu :
-Özne insan ve tekilse yüklem de tekil olur.
ÖRN: Öğretmen ayağa kalktı.
- Özne insan ve çoğulsa yüklem tekil de çoğul da olabilir.
ÖRN : Çocuklar top oynuyorlar. / Çocuklar top oynuyor.
- İnsan dışında kalan bütün varlıklar çoğul veya tekil özne oldukları zaman yüklem tekil olur.
ÖRN: Gözlerim artık görmüyor. / Kuşlar ne de güzel uçuyor.
Ağaçlar çiçek açmış. / Gülüşmeler sabaha kadar devam etti.
On öğrenci derse girmedi. / Birkaç kişi seni görmeye geldi.
5- ÇATI UYUMSUZLUĞUNDAN KAYNAKLANAN BOZUKLUKLAR:
Fiilimsi ile kurulan bileşik cümlelerde, fiilimsi ile yüklemin çatı bakımından birbiriyle uyumsuz olması anlatım bozukluğuna yol açar.
ÖRN: Hep beraber şarkılar söyledik, sonra da dans edildi.
etken edilgen
Gerekli tüm hazırlıklar yapılıp, toplantıya başladılar.
edilgen etken
Yorumlar
RSS beslemesi, bu iletideki yorumlar için