IŞIK OYUNLARI VE GÖLGELER:
Işık, yapısal özelliklerine göre bazı maddelerden geçerken, bazı maddelerden geçemez. Işık kaynağının önüne, ışık geçirmeyen (engel) bir madde konularak gölge oluşturulabilir.
Işık, doğrusal hareket ettiğinden saydam olmayan maddenin(opak) arkasına ulaşamaz.
Böylece opak maddenin arka tarafı ışıksız, yani karanlık olacaktır.
Işık kaynağının önüne konulan maddelerin arkasında oluşan karanlık bölgeye, gölge adı verilir.
Yarı saydam hatta saydam cisimlerinde gölgesi oluşur. Yarı saydam maddelerin gölgesi opak maddelere göre daha belirsizdir. Saydam maddelerin gölgesi nerdeyse hiç seçilmez.
Bir cismin gölgesini, ışık kaynağında cisme ışınlar çizerek bulabiliriz.
Gölge oluşumu cismin büyüklüğü ve şekliyle ilgilidir. Oluşan gölgenin şekli cismin kendisine benzer.
Bir cismin gölgesini; ışık kaynağından cisme ışınlar çizerek bulabiliriz. İki veya daha fazla ışık kaynağı olan bir ortamda cismin birden fazla gölgesi oluşabilir.
Işık kaynağının, cismin ya da gölgenin oluştuğu ekranın yeri değiştirildiğinde, cismin gölgesinin büyüklüğü, yeri ve şekli değişebilir.
Büyük bir ışık kaynağı veya iki ışık kaynağının oluşturduğu gölgelerin kesişme yerleri koyu, diğer bölgeler daha açık olur.
Işık kaynağı cisme yaklaştırıldığında gölge büyür, ışık kaynağı cisimden uzaklaştırıldığında gölge küçülür.
Gölgenin şekli cismin şekline bağlıdır.
Ekran, cisimden uzaklaştırıldığında gölge büyür ve rengi açılır.
Cisim ekrana yaklaştırıldığında gölge küçülür ve rengi koyulaşır.
Opak cisim büyütülürse ekrandaki gölgesi de koyulaşır. İki ya da daha fazla ışık kaynağı olduğunda ekranda birden fazla gölge oluşur.
Cisme farklı yönlerden ışık geldiğinde cismin her iki yanında gölge oluşur.
Bir ışık kaynağının her iki yanına konulan opak cisimlerin, ışık kaynağının bulunduğu yerin tersi yönde gölgeleri oluşur.
Birden çok ışık kaynağının olduğu ortamlarda cisimlerin gölgesinde koyu ve açık kısımlar olabilir. Gölgenin koyu olanı tam gölge, tam gölgenin etrafındaki daha açık(gri) olan kısım ise yarı gölge olarak adlandırılır.
Gölge oluşumu ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir kanıtıdır. Işık doğru boyunca yayılmasaydı gölge oluşmazdı.
GÜNEŞ VE GÖLGE
Güneş, gökyüzünde gün boyunca farklı konumlarda görülür. Sabah ve akşam saatlerinde Güneş yeryüzüne yakın, öğle saatlerinde ise tepede görünür.
Ağaç ya da direk gibi bir cismin gölgesi gün boyu gözlendiğinde, gölgenin sürekli değiştiği fark edilir. Cisimlerin gölgeleri hareket ediyormuş gibi görünür. Belirli zaman aralıklarıyla kontrol edildiğinde, gölgenin hareketi daha iyi fark edilir.
Güneş, sabah akşam saatlerinde yeryüzüne daha yakın, öğle saatlerinde tepede görünür. Güneş’in yere yakın olduğu konumda gölgeler uzundur. Öğle saatlerinde Güneş’in tepede olduğu saatlerde gölgeler kısadır. Sabahtan öğleye doğru gölge boyları kısalır. Öğleden akşama doğru gölge boyları tekrar uzar.
Güneş ışınları eğik geldiği için uzun gölgeler oluşur. Gölge batı yönüne doğru uzanır.
Güneş ışınları dik geldiği için kısa gölgeler oluşur. Sabah olduğu gibi eğik gelen ışınlar uzun gölgeler oluşturur. Gölge yönüne doğru uzanır.
Güneş Saati:
Eski çağlarda insanlar Güneş ile gölge arasındaki ilişkiyi kullanarak zamanı ölçmeye çalıştılar. Bunun için havanın güneşli olduğu günlerde kullanmak üzere güneş saatini icat etmişlerdir.
Güneş’in her gün farklı zamanlarda doğması ve batması sebebiyle güneş saati, zamanla doğruluğunu yitirir.
