Işık olmadan görme olayı gerçekleşmez. Çevremizdeki varlıkları görebilmemiz için onlardan gözümüze ışık gelmesi gerekir. Çevremizi aydınlatıp maddeleri görmemizi sağlayan enerji çeşidi ışıktır. Işık cisimleri aydınlatarak onları görmemizi sağlar. Gündüz etrafımızı görmemizi sağlayan ışık Güneş’ten gelir. Geceleri ise yapay ışık kaynaklarını kullanarak çevremizi aydınlatırız.
Işık kaynaklarından etrafa doğrular boyunca yayılan ve cisimleri görmemizi sağlayan enerjiye ışık denir.
Işık enerjisi diğer enerji türlerine dönüşebilir.
Işık olmayan ortamlarda varlıkları göremeyiz.
Varlıkları görebilmemiz için ışığın çok az ya da çok fazla olmaması gerekir. Böyle ışıklar gözümüzü bozar.
Işık renkleri ayırt etmemizi sağlar.
Bitkiler ışık sayesinde besin üretirler. Işık üreten maddelere ya da bulunduğu ortama ışık yayan cisimlere ışık kaynağı adı verilir. Işık kaynakları doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılır.
Kendiliğinden ışık yayan cisimlere, doğal ışık kaynakları, insanlar tarafından üretilen belirli koşullar sağlandığında ışık veren cisimlere yapay ışık kaynakları adı verilir.
Bazı cisimler ışık üretmez. Aydınlatılmadıklarında çevrelerine ışık yayıyormuş gibi görünen bu cisimlere aydınlatılmış cisim denir.
Ay, ayna, alüminyum folyo, trafik işaret levhaları, reflektör aydınlatılmış cisimlere örnektir.
Işık Nasıl Yayılır?
Işığın izlediği yolu gösteren çizgiye ışık ışını denir. Işık ışınları doğrular boyunca yayılır. Yani doğrusal bir yol izler.
Örneğin;
Deniz fenerinden yayılan ışıkları,
Tozlu ortamda pencereden giren ışıkları,
Bulutlar arasına giren Güneş’in ışığını gözlemlediğimizde ışık demetleri,
Ormanda sık ağaçların aralarından yayılan güneş ışığı,
Araba farından yayılan ışık, ışığın doğrusal yolla yayıldığını gösteren bazı örneklerdir.
Işık ışınları doğrular boyunca yayılır.
Işık Her Yöne Gidiyor
Bir ışık kaynağından çıkan ışık bir engelle karşılaşmadığı sürece her yönde doğrular boyunca yayılır.
Odanın tavanında yanan ampul, odanın her köşesini aydınlatır. Bu da bize ışığın her yönde yayıldığını gösterir.
Işık kaynağından çıkan ışık ışınları delinmiş iki pano arkasında duran kişi tarafından görülür.
Yanmakta olan bir ışık kaynağının üzerini karton kutu ile kapatırsak ışığın yayılmasını engellemiş oluruz. Daha sonra karton kutunun üst ve yan kısımlarına küçük delikler açarsak, engelin bazı yerlerde ortadan kalkmasını sağlamış oluruz. Böylece ışık deliklerden çıkarak yayılır.
Işık ışınları bir engelle karşılaşmadığı sürece bir doğru boyunca ilerler.
Işık; katı, sıvı ve gaz ortamlarında yayılır.
Işığın yayılması için maddesel bir ortam zorunlu değildir. Bu nedenle ışık boşlukta da yayılabilir.
Işığın İzlediği Yol:
İçi boş düz bir borunun bir ucundan diğer ucundaki yanan muma bakıldığında mum ışığı görülebilir.
İçi boş bükülmüş eğir bir borunun bir ucundan diğer ucundaki yanan muma bakıldığında mum ışığı görülemez
İçi boş köşeli bir borunun diğer ucuna mum yakıp baktığımızda mum alevini göremeyiz.
Bükülmüş bir borudan ya da köşeli bir borudan bakıldığında mum ışığının görülmemesinin nedeni, ışığın doğrular boyunca yayılmasıdır.
Işık ışınları gerçekte var olmayan sadece ışığın izlediği yolu göstermeye yarayan çizgilerdir. Işığın izlediği yolu düz bir çizgi ile gösterebiliriz.
Işık Bir Engelle Karşılaşırsa Ne Olur?
Farklı maddelerin ışık geçirgenlikleri farklı olabilir. Bazı maddeler ışığın tamamını geçirir. Bazı maddeler ışığı hiç geçirmez. Işığı kısmen geçiren maddeler de vardır.
Bir ışık kaynağından çıkan ışınlar her maddeden geçemezler. Işığın en iyi yayıldığı ortamlar boşluk ve havadır. Maddeler ışığı geçirme durumlarına göre üçe ayrılırlar:
1. SAYDAM MADDELER:
Bir ortamdaki ışığı, diğer ortama tamamen geçiren maddelere saydam maddeler denir.
Örnek: Cam(ince cam), naylon, asetat, mika, su(derinliği az su), benzin, gaz yağı, alkol, hava, ince plastik
2. YARI SAYDAM MADDELER:
Gelen ışığın bir kısmını geçiren, bir kısmını geçirmeyen maddelere yarı saydam maddeler denir.
Örnek: Yağlı kâğıt, ince kâğıt, buzlu cam, kaynak gözlükleri, güneş gözlükleri, bulut, derin su, buz, kalın cam, sisli hava, tül perde, duş kabinleri, ilaç şişeleri.
3. SAYDAM OLMAYAN MADDELER (OPAK):
Gelen ışığı hiç geçirmeyen maddelere saydam olmayan maddeler denir.
Örnek:
Taş, tahta, karton, duvar, metal levhalar, porselen
ü Saydam maddeler; pencere, ampul, gözlük, otomobil, dürbün vb, gibi araçlarda kullanılır.
ü Yarı saydam maddeler; kaynakçı gözlüklerinde, bazı özel bölmelerde buzlu cam olarak kullanılır.
ü Saydam olmayan maddeler; fotoğraf makinelerinde film koruyucu bölümlerinde, film banyo odalarında kullanılır.
IŞIĞIN GEÇİŞİNE MADDE KALINLIĞININ ETKİSİ:
Saydam ve yarı saydam maddeler, kalınlaştıkça saydam olmayan maddeler gibi davranırlar. Saydam olmayan bir madde, inceldikçe saydamlaşır.
ÖRNEK: Bir parça pencere camını kitabınızdaki yazının üzerine koyduğumuzda, yazıları kolaylıkla okursunuz. Bu camlardan 20 tanesini üst üste koyduğumuzda ise yazıları okuyamazsınız. Kalın naylon saydam değildir. Naylon inceldikçe saydamlaşır.
